Ο χορός Διπάτ, μαζί με το Τικ, είναι ο χορός που χορευόταν περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο. Αυτό ίσως οφείλεται στις πολλές μουσικές παραλλαγές στις οποίες εμφανίζεται.
Το Διπάτ ονομάζεται και ‘ομάλ Τραπεζούντας’, από το όνομα της πόλης, η οποία τον ανέδειξε. Χορευόταν στον κεντρικό και ανατολικό Πόντο καθώς και στο Καρς. Στο Καρς ο χορός αυτός είχε την ονομασία ‘Διπλόν Ομάλ’.
Το Διπάτ πήρε την ονομασία του από τα δύο ρυθμικά βήματα από τα οποία αποτελείται ο βαθύς, ήρεμος και ευγενικός ρυθμός του.
Είναι χορός τελετουργικός, με έκδηλη την ηθική πραότητα, την ευγένεια και τη σεμνότητα της ψυχής που δεν την διαταράσσουν τα πάθη. Έχει χαρακτήρα ομαδικό, μορφή κυκλική, χορεύεται από άνδρες και γυναίκες και είναι ανάλογος με τους αρχαίους σεμνόπρεπους θρησκευτικούς χορούς.
Στον Πόντο το Διπάτ χορευόταν κυρίως από άτομα σεβαστής ηλικίας για αυτό και ονομάζεται και ‘κοδεσπότκον ομάλ’, δηλαδή ομάλ αφιερωμένο στις οικοδέσποινες των ποντιακών οικογενειών. Από την ονομασία του αυτή και από τον τρόπο που χορευόταν, θεωρείται από πολλούς ερευνητές ότι προέρχεται από τον αρχαίο τελετουργικό χορό προς τιμήν της θεάς Εστίας, την προστάτιδα της οικογένειας.
Ο χορός Διπάτ στην περιοχή της Ματσούκας λεγόταν ‘Γιαβαστόν’, από την τούρκικη λέξη ‘γιοβάς’ που σημαίνει αργά και υποδηλώνει τον τρόπο με τον οποίο χορεύεται ο χορός, δηλαδή σε αργό ρυθμό.
Ο χορός αυτός χορεύεται σε κλειστό κύκλο. Έχει δώδεκα βήματα από τα οποία το δεύτερο, το έκτο και το δέκατο βρίσκονται στην άσρη και τα υπόλοιπα σε θέση. Στην πρώτη τετράδα βημάτων οι χορευτές μεταφέρονται αργά προς τα δεξιά και στη μέση. Η δεύτερη τετράδα επαναφέρει τους χορευτές στην αρχική τους θέση και η τρίτη τετράδα κλείνει το χορό.
Στον Πόντο το διπάτ ήταν χορός με τον οποίο άρχιζαν όλες οι μεγάλες εκδηλώσεις, τόσο της οικογένειας όσο και της κοινωνικής ζωής.
Τραγούδια που συνοδεύουν το Διπάτ: Σι Τρίχας το γεφύριν, Ακρίτας.
Σι Τρίχας το γεφύριν
Ση γέφυραν, ση γέφυραν, έλα Δάφνε μ’ ποταμέ
Τρίχας το γεφύριν, και Δάφνε μ’ και μυριγμένε. (x2)
Σίλιοι μαστόρ’ έχτιζαν, έλα Δαφνοπόταμε
και μύριοι μαθητάδες, και Δάφνε μ’ και μυριγμένε. (x2)
Όλην τ’ ημέραν έχτιζαν, έλα Δάφνε μ’ ποταμέ
το βράδον εχαλάουτουν, και Δάφνε μ’ και μυριγμένε (x2)
Οι μαθητάδες έκλαιγαν έλα Δάφνε μ’ ποταμέ
τσι κουβαλεί λιθάρια και Δάφνε μ’ και μυριγμένε (x2)
– Ντο δεις με πρωτομάστορα,έλα Δάφνε μ’ ποταμέ
να στένω το γεφύρι σ’; και Δάφνε μ’ και μυριγμένε. (x2)
– Αν δίγω σε τη μάνα μου, έλα Δάφνε μ’ ποταμέ
άλλο μανίτσα κι έχω, και Δάφνε μ’ και μυριγμένε. (x2) –
Αν δίγω σε τον κύρη μου, έλα Δάφνε μ’ ποταμέ
άλλο κύρην πα κι έχω, και Δάφνε μ’ και μυριγμένε. (x2)
– Αν δίγω σε τ’ αδέλφια μου, έλα Δάφνε μ’ ποταμέ
άλλ’ αδέλφια πα κι έχω, και Δάφνε μ’ και μυριγμένε. (x2)
– Αν δίγω σε την κάλη μου, έλα Δάφνε μ’ ποταμέ
καλύτερον ευρήκω, και Δάφνε μ’ και μυριγμένε. (x2)
Ακρίτας
Ακρίτας όντες έλαμνεν, σην παραποταμέαν.
Επέγνεν κι έρτον κι έλαμνεν, την ώρα πέντ’ αυλάκια.
Επέγνεν κι έρτον κι έσπερνεν, εννέα κότια σπόρον.
Έρθεν πουλίν κι εκόνεψεν, ση ζυγονί την άκρα.
Σκούται και καλοκάθεται, ση ζυγονί την μέσεν.
– Οπίσ’ πουλίν, οπίσ’ πουλίν, μη τρως την βουκεντρέαν.
Και το πουλίν κελάηδεσεν, σαν ανθρωπί’ λαλίαν.
– Ακρίτα μου, ντο κάθεσαι, ντο στέκεις και περμένεις;
Το ένοικο σ’ εχάλασαν, και την καλή σ’ επαίραν.
Τ’ όλον καλλίον τ’ άλογο σ’, στρώνε και καβαλκεύνε.
Και τ’ άλλα τα καθέτερα, στέκνε και χλιμιντρίζνε.
Ακρίτας παραθύμωσεν, Ακρίτας εθερέθεν.
Πηγές: http://www.dreampontos.com/forum/index.php?topic=114.0
http://www.pontos-news.gr/pontic-article/107358/dipat
http://pontos-patridamou.blogspot.de/2011/10/blog-post_7519.html#axzz3OEye1PjR